Cơ quan tố tụng trong pháp luật tố tụng dân sự là những cơ quan có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự theo quy định của pháp luật. Theo Luật Tố tụng dân sự năm 2015, cơ quan tố tụng trong pháp luật tố tụng dân sự bao gồm:
– Tòa án nhân dân: là cơ quan tố tụng chính, có nhiệm vụ xét xử các vụ án dân sự theo thẩm quyền của mình. Tòa án nhân dân được chia thành các cấp bậc, từ tòa án nhân dân cấp huyện đến tòa án nhân dân tối cao. Tòa án nhân dân có thể xét xử các vụ án dân sự ở cấp sơ thẩm, phúc thẩm hoặc bản án đặc biệt.
– Viện kiểm sát nhân dân: là cơ quan tố tụng có nhiệm vụ giám sát việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động tố tụng dân sự của tòa án nhân dân và các bên liên quan. Viện kiểm sát nhân dân có thể tham gia vào các phiên tòa xét xử, kiến nghị kháng nghị, khởi kiện, tái thẩm hoặc xin xem xét lại các bản án, quyết định của tòa án nhân dân.
– Các cơ quan hành chính có thẩm quyền: là những cơ quan hành chính được pháp luật ủy quyền giải quyết một số loại tranh chấp dân sự liên quan đến lĩnh vực hành chính của mình. Ví dụ: Bộ Ngoại giao có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về hôn nhân, ly hôn giữa người Việt Nam và người nước ngoài; Bộ Tài chính có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về thuế; Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp thất nghiệp…
– Trọng tài: là cơ quan tố tụng được thành lập theo thoả thuận của các bên để giải quyết các tranh chấp dân sự liên quan đến hợp đồng kinh doanh, thương mại. Trọng tài có tính chất độc lập, không thuộc hệ thống tòa án nhân dân hay viện kiểm sát nhân dân. Trọng tài có thể là trọng tài thường trực hoặc trọng tài ad hoc.
Các cơ quan tố tụng trong pháp luật tố tụng dân sự có vai trò rất quan trọng trong việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức trong các mối quan hệ dân sự. Các cơ quan này phải tuân thủ nguyên tắc công khai, công bằng, khách quan, nhanh chóng và hiệu quả trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự.