Luật hình sự so sánh là một lĩnh vực nghiên cứu về những điểm tương đồng và khác biệt giữa các hệ thống pháp luật hình sự của các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Mục tiêu của luật hình sự so sánh là tìm ra những nguyên tắc chung, những mô hình phổ biến và những xu hướng phát triển của luật hình sự, cũng như những ảnh hưởng của các yếu tố lịch sử, văn hóa, chính trị và kinh tế đối với sự hình thành và thay đổi của luật hình sự.
Luật hình sự so sánh có thể được chia thành hai phương pháp chính: phương pháp đối chiếu và phương pháp tổng quát. Phương pháp đối chiếu là phương pháp nghiên cứu và so sánh các quy định cụ thể của luật hình sự của hai hoặc nhiều quốc gia hoặc vùng lãnh thổ, nhằm tìm ra những điểm giống và khác nhau, những ưu điểm và nhược điểm, những vấn đề và giải pháp của từng hệ thống. Phương pháp tổng quát là phương pháp nghiên cứu và tổng kết các nguyên tắc chung, các mô hình phổ biến và các xu hướng phát triển của luật hình sự trên cơ sở so sánh rộng rãi các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ thuộc các nhóm pháp gia khác nhau, như pháp gia Anh-Mỹ, pháp gia La Mã-German, pháp gia Bắc Âu, pháp gia Châu Á, vv.
Luật hình sự so sánh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất lớn. Về mặt lý luận, luật hình sự so sánh giúp nâng cao hiểu biết về bản chất, nguồn gốc, mục tiêu và chức năng của luật hình sự; giúp khám phá và đánh giá các nguyên tắc cơ bản, các giá trị cốt lõi và các tiêu chuẩn quốc tế của luật hình sự; giúp đối chiếu và tổng kết kinh nghiệm lập pháp và áp dụng luật hình sự của các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác nhau; giúp tiến tới một luật hình sự toàn cầu hoặc ít nhất là một luật hình sự khu vực. Về mặt thực tiễn, luật hình sự so sánh giúp cải thiện và hoàn thiện luật hình sự trong nước bằng cách tham khảo và áp dụng những quy định tiên tiến, hiệu quả và phù hợp của các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác; giúp thúc đẩy quan hệ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực luật hình sự, đặc biệt là trong việc đấu tranh chống lại tội phạm xuyên quốc gia; giúp nâng cao năng lực của các cơ quan thực thi pháp luật, các luật sư, các giáo viên và các sinh viên trong việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập luật hình sự.
Bài viết này đã trình bày một cách tổng quan về luật hình sự so sánh, bao gồm khái niệm, phương pháp và ý nghĩa của lĩnh vực nghiên cứu này. Để có một cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về luật hình sự so sánh, bạn có thể tham khảo các tài liệu sau:
– Đào Trọng Khánh, Luật hình sự so sánh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2018.
– Nguyễn Văn Quang, Luật hình sự so sánh: Lý thuyết và thực tiễn, NXB Thế giới, Hà Nội, 2016.
– Michael Bohlander (ed.), Principles of Comparative Criminal Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2015.
– Gerhard O.W. Mueller et al., The Comparative and International Criminal Law Companion, Carolina Academic Press, Durham, 2014.