Luật quốc tế là một lĩnh vực pháp lý rộng lớn và phức tạp, bao gồm nhiều nguyên tắc, quy tắc và thỏa thuận được áp dụng cho các quốc gia, tổ chức quốc tế và cá nhân trong các hoạt động liên quan đến các mối quan hệ xuyên biên giới. Luật quốc tế có vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình, giải quyết tranh chấp, bảo vệ nhân quyền, thúc đẩy hợp tác và phát triển. Tuy nhiên, luật quốc tế cũng đối mặt với nhiều vấn đề chuyên sâu và thách thức trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay. Bài luận này sẽ đi sâu vào một số vấn đề chuyên sâu của luật quốc tế, bao gồm: tính hiệu lực và thi hành của luật quốc tế; sự cân bằng giữa chủ quyền quốc gia và trách nhiệm bảo vệ; sự phát triển và thay đổi của các nguồn pháp luật quốc tế; và vai trò của các tổ chức quốc tế trong việc thúc đẩy và giám sát việc tuân thủ luật quốc tế.
Tính hiệu lực và thi hành của luật quốc tế là một trong những vấn đề chuyên sâu nhất và gây tranh cãi nhất trong lĩnh vực này. Theo nguyên tắc cổ điển, luật quốc tế được coi là một hệ thống pháp luật dựa trên sự đồng ý của các chủ thể có chủ quyền, không có một cơ quan trung ương nào có thẩm quyền áp đặt hoặc thi hành luật. Do đó, tính hiệu lực và thi hành của luật quốc tế phụ thuộc vào sự tuân thủ tự nguyện của các chủ thể, hoặc sự can thiệp của các cơ quan hoặc tổ chức có uy tín hoặc sức mạnh để ép buộc việc tuân thủ. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, khi các mối quan hệ xuyên biên giới ngày càng phức tạp và đa dạng, tính hiệu lực và thi hành của luật quốc tế gặp nhiều khó khăn và thách thức. Một số ví dụ có thể kể đến như: việc không tuân thủ các hiệp ước về kiểm soát vũ khí hoặc phi hạt nhân hóa; việc xâm phạm chủ quyền lãnh thổ hoặc biển của các quốc gia khác; việc vi phạm nhân quyền hoặc gây ra các tội ác nhân loại; việc không tuân thủ các phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế hoặc các cơ quan trọng tài khác; việc không tham gia hoặc rút khỏi các hiệp ước hoặc tổ chức quốc tế mà không có lý do chính đáng. Những ví dụ trên cho thấy rằng, luật quốc tế không chỉ phải đối mặt với sự thiếu nhất quán, mâu thuẫn hoặc xung đột giữa các quy tắc và nguồn pháp luật khác nhau, mà còn phải đối mặt với sự thiếu chịu trách nhiệm, thiếu tôn trọng hoặc thiếu hợp tác của các chủ thể trong việc tuân thủ luật.
Sự cân bằng giữa chủ quyền quốc gia và trách nhiệm bảo vệ là một vấn đề chuyên sâu khác của luật quốc tế, liên quan đến việc xác định ranh giới giữa quyền tự quyết của các quốc gia và nghĩa vụ của cộng đồng quốc tế trong việc can thiệp vào các vấn đề nội bộ của các quốc gia. Theo nguyên tắc cổ điển, chủ quyền quốc gia là một nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế, được thể hiện qua việc các quốc gia có quyền tự do và độc lập trong việc tổ chức nội bộ, thực hiện chính sách ngoại giao và bảo vệ lợi ích quốc gia. Tuy nhiên, trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, khi các vấn đề nội bộ của các quốc gia có thể ảnh hưởng đến an ninh, hòa bình và nhân quyền của cộng đồng quốc tế, chủ quyền quốc gia không còn là một nguyên tắc tuyệt đối và không thể xâm phạm. Thay vào đó, các quốc gia cũng phải chịu trách nhiệm bảo vệ dân cư của mình khỏi các tình trạng khủng hoảng nhân đạo, như chiến tranh, đói nghèo, bệnh dịch, biến đổi khí hậu, hoặc các tội ác nhân loại. Trong trường hợp các quốc gia không thể hoặc không muốn thực hiện trách nhiệm này, cộng đồng quốc tế có thể can thiệp vào các vấn đề nội bộ của các quốc gia để bảo vệ dân cư, theo nguyên tắc trách nhiệm bảo vệ (responsibility to protect). Tuy nhiên, việc xác định khi nào và làm thế nào cộng đồng quốc tế có thể can thiệp vào các vấn đề nội bộ của các quốc gia là một vấn đề chuyên sâu và gây tranh cãi trong luật quốc tế. Một số ví dụ có thể kể đến như: việc can thiệp của NATO vào Kosovo vào năm 1999; việc can thiệp của Liên Hiệp Quốc vào Libya vào năm 2011; việc không can thiệp của Liên Hiệp Quốc vào Syria từ năm 2011 đến nay. Những ví dụ trên cho thấy rằng, luật quốc tế không chỉ phải đối mặt với sự mâu thuẫn giữa chủ quyền quốc gia và trách nhiệm bảo vệ, mà còn phải đối mặt với sự thiếu nhất quán, thiếu minh bạch hoặc thiếu công bằng trong việc áp dụng nguyên tắc trách nhiệm bảo vệ.