Bài viết này sẽ trình bày về làng nghề đánh cá, câu mực, ghe cào ở miền Trung Việt Nam. Đây là một trong những làng nghề truyền thống có lịch sử lâu đời và đóng góp quan trọng cho nền kinh tế và văn hóa của địa phương.
Làng nghề đánh cá, câu mực, ghe cào là một hình thức khai thác thủy sản bằng cách sử dụng các loại tàu thuyền nhỏ gọn, linh hoạt và có khả năng chịu sóng. Các loại tàu thuyền này bao gồm: ghe cào, thuyền ba lá, thuyền ba chân, thuyền ba sừng, thuyền ba tấm, thuyền ba vạch, thuyền ba vây, thuyền ba xích, thuyền bốn lá, thuyền bốn chân, thuyền bốn sừng, thuyền bốn tấm, thuyền bốn vạch, thuyền bốn vây, thuyền bốn xích. Các loại tàu thuyền này có điểm chung là đều có một hoặc hai mái chèo ở phía sau để điều khiển hướng và tốc độ. Các loại tàu thuyền này cũng có các thiết bị như: đèn pha, đèn lồng, đèn pin, lưới cá, lưới mực, móc câu, dây câu, cần câu, mồi câu.
Làng nghề đánh cá, câu mực, ghe cào có hai mùa chính là mùa Đông và mùa Hạ. Mùa Đông kéo dài từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Đây là mùa thuận lợi cho việc đánh cá và câu mực vì biển yên ắng và có nhiều loài cá và mực xuất hiện. Các loài cá và mực phổ biến trong mùa này là: cá ngừ, cá thu, cá thuỷ tinh, cá thuỷ ngân, cá thuỷ ngọc, cá thuỷ quang, cá thuỷ sắc, cá thuỷ tinh dương, cá thuỷ tinh âm, cá thuỷ tinh trung hòa, cá thuỷ tinh trắng, cá thuỷ tinh đen, cá thuỷ tinh xanh, cá thuỷ tinh đỏ, cá thuỷ tinh vàng, cá thuỷ tinh cam, cá thuỷ tinh hồng, cá thuỷ tinh tím; mực ống, mực nang, mực lá. Mùa Hạ kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9. Đây là mùa khó khăn cho việc đánh cá và câu mực vì biển động và có ít loài cá và mực xuất hiện. Các loài cá và mực phổ biến trong mùa này là: cá cơm; mực nhật.
Làng nghề đánh cá, câu mực, ghe cào có nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân địa phương. Mặt tích cực là: tạo ra nguồn thu nhập cho người lao động; duy trì và phát triển các giá trị văn hóa như: ca dao tục ngữ; các lễ hội như: lễ cúng biển, lễ cúng thuyền, lễ cúng cá, lễ cúng mực; các nghệ thuật như: hát bội, hát chèo, hát tuồng, hát quan họ; các trò chơi dân gian như: đánh ghen, đánh trống, đánh đu, đánh cầu. Mặt tiêu cực là: gây ra các vấn đề môi trường như: ô nhiễm nước biển, suy giảm nguồn lợi thủy sản, mất cân bằng sinh thái; gây ra các vấn đề xã hội như: mất an toàn lao động, mất ổn định gia đình, mất giáo dục trẻ em.
Làng nghề đánh cá, câu mực, ghe cào là một phần không thể thiếu của nền văn hóa biển Việt Nam. Để bảo tồn và phát huy làng nghề này, cần có sự quan tâm và hỗ trợ của các cấp chính quyền và các tổ chức xã hội. Cần có các biện pháp như: cải thiện điều kiện lao động và sinh hoạt của người dân làng nghề; tăng cường giáo dục và tuyên truyền về bảo vệ môi trường biển; khuyến khích sáng tạo và phát triển các sản phẩm từ cá và mực; bảo vệ và quảng bá các giá trị văn hóa của làng nghề.