Báo cáo này nhằm mục đích khảo sát và phân tích tình hình phát triển của các làng nghề du lịch tại Việt Nam, từ góc độ lịch sử, đặc điểm và thách thức. Làng nghề du lịch là một hình thức du lịch kết hợp giữa việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống của các làng nghề truyền thống với việc cung cấp các sản phẩm, dịch vụ du lịch cho khách tham quan. Làng nghề du lịch có nguồn gốc từ thời kỳ đô thị hóa và công nghiệp hóa, khi nhu cầu tìm hiểu và trải nghiệm các nét văn hóa đặc trưng của các vùng miền ngày càng tăng cao. Làng nghề du lịch được coi là một giải pháp du lịch bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, tạo thu nhập cho người dân địa phương và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Các làng nghề du lịch tại Việt Nam có nhiều đặc điểm riêng biệt, phản ánh sự đa dạng và phong phú của văn hóa Việt Nam. Mỗi làng nghề du lịch thường tập trung vào một loại sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể, liên quan đến ngành nghề truyền thống của người dân địa phương. Ví dụ, làng gốm Bát Tràng (Hà Nội) nổi tiếng với các sản phẩm gốm sứ cao cấp, làng vải lụa Vạn Phúc (Hà Đông) chuyên sản xuất các loại vải lụa đẹp mắt, làng tranh Đông Hồ (Bắc Ninh) thu hút khách du lịch bởi những bức tranh dân gian độc đáo, làng rượu cần Nậm Pồ (Điện Biên) mang đến cho du khách những ly rượu cần ngon và hấp dẫn… Ngoài ra, các làng nghề du lịch còn có những hoạt động văn hóa, giải trí, ẩm thực đặc sắc, cho phép khách du lịch tham gia vào quá trình sản xuất, chế biến, sử dụng các sản phẩm của làng nghề, cũng như tìm hiểu về lịch sử, phong tục, tín ngưỡng của người dân địa phương.
Tuy nhiên, các làng nghề du lịch tại Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn trong quá trình phát triển. Một số thách thức chính gồm có: sự cạnh tranh gay gắt từ các loại hình du lịch khác; sự thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao để quản lý và vận hành các hoạt động du lịch; sự suy giảm chất lượng và tính độc đáo của các sản phẩm làng nghề do ảnh hưởng của công nghiệp hóa và hiện đại hóa; sự mất cân đối giữa việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa, truyền thống của làng nghề; sự thiếu hợp tác và liên kết giữa các bên liên quan trong việc xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch; sự thiếu thốn về cơ sở hạ tầng, tiện ích và dịch vụ hỗ trợ cho du lịch…
Để khắc phục những thách thức trên, báo cáo này đề xuất một số giải pháp như sau: nâng cao nhận thức và vai trò của các bên liên quan trong việc bảo tồn và phát triển các làng nghề du lịch; đào tạo và nâng cao năng lực cho người lao động trong lĩnh vực du lịch; đổi mới và nâng cao chất lượng, tính sáng tạo của các sản phẩm làng nghề; xây dựng và thực hiện các chính sách, quy định, tiêu chuẩn, quy trình để quản lý và kiểm soát chất lượng các hoạt động du lịch; thúc đẩy hợp tác và liên kết giữa các làng nghề du lịch với nhau và với các đối tác khác trong và ngoài nước; đầu tư và cải thiện cơ sở hạ tầng, tiện ích và dịch vụ hỗ trợ cho du lịch…
Báo cáo này hy vọng sẽ góp phần cung cấp một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về các làng nghề du lịch tại Việt Nam, cũng như đề xuất một số giải pháp thiết thực để phát triển bền vững loại hình du lịch này trong bối cảnh hiện nay.