Làm nghiên cứu sinh là một quyết định quan trọng trong sự nghiệp của bất kỳ ai muốn theo đuổi học vấn cao. Nghiên cứu sinh không chỉ là một cấp độ học tập, mà còn là một lối sống, một niềm đam mê và một sứ mệnh. Làm nghiên cứu sinh có nghĩa là bạn sẽ dành phần lớn thời gian của mình để tìm hiểu, khám phá, phát triển và chia sẻ kiến thức mới trong lĩnh vực bạn quan tâm. Bạn sẽ phải đối mặt với những thách thức, khó khăn, áp lực và cạnh tranh khốc liệt. Nhưng bạn cũng sẽ được trải nghiệm những niềm vui, hạnh phúc, tự hào và thành công khi bạn hoàn thành những nhiệm vụ, bài báo, luận án và đóng góp cho khoa học và xã hội.
Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ với các bạn một số kinh nghiệm và lời khuyên của tôi khi làm nghiên cứu sinh. Tôi hy vọng rằng những điều này sẽ giúp các bạn có một cái nhìn tổng quan và chuẩn bị tốt hơn cho hành trình của mình.
1. Chọn đề tài nghiên cứu phù hợp
Đây là bước quan trọng nhất khi bạn quyết định làm nghiên cứu sinh. Bạn phải chọn một đề tài nghiên cứu mà bạn thực sự yêu thích, say mê và có khả năng thực hiện. Bạn không nên chọn đề tài chỉ vì nó đang hot, có nhiều nguồn tài trợ hay dễ xuất bản. Bạn cũng không nên chọn đề tài chỉ vì người khác gợi ý hay ép buộc. Bạn phải tự tin và tự quyết về đề tài của mình, vì bạn sẽ phải dành hàng năm trời để nghiên cứu nó.
Để chọn được đề tài phù hợp, bạn cần phải:
– Đọc nhiều các bài báo khoa học liên quan đến lĩnh vực bạn quan tâm, để hiểu được xu hướng, những vấn đề chưa được giải quyết và những tiềm năng của lĩnh vực đó.
– Tham gia các hội nghị, workshop, seminar hay các hoạt động khoa học khác để giao lưu, học hỏi và lấy ý kiến từ các chuyên gia, giáo viên hay các nghiên cứu sinh khác trong lĩnh vực bạn quan tâm.
– Tìm kiếm và liên hệ với các giáo viên hay các nhà nghiên cứu có uy tín và kinh nghiệm trong lĩnh vực bạn quan tâm, để xin hướng dẫn, gợi ý hay hợp tác.
– Thử nghiệm và thực hiện một số dự án nhỏ liên quan đến đề tài bạn muốn nghiên cứu, để kiểm tra khả năng và niềm say mê của mình.
2. Chọn người hướng dẫn tốt
Người hướng dẫn là người sẽ đồng hành cùng bạn trong suốt quá trình làm nghiên cứu sinh. Người hướng dẫn sẽ giúp bạn lên kế hoạch, định hướng, giải quyết các vấn đề, đánh giá và phản biện kết quả, viết bài báo và luận án, và hỗ trợ bạn về mặt tài chính, tài nguyên và mạng lưới. Người hướng dẫn cũng sẽ là người bạn có thể tin tưởng, tôn trọng và học hỏi được nhiều điều.
Để chọn được người hướng dẫn tốt, bạn cần phải:
– Tìm hiểu về lý lịch, thành tích, phong cách và phương pháp làm việc của các giáo viên hay nhà nghiên cứu mà bạn muốn làm việc cùng.
– Liên lạc và gặp gỡ trực tiếp hoặc qua các phương tiện truyền thông để trao đổi về đề tài nghiên cứu, kỳ vọng, cam kết và điều kiện của cả hai bên.
– Tham khảo ý kiến của các nghiên cứu sinh hiện tại hay cựu nghiên cứu sinh của người hướng dẫn mà bạn muốn làm việc cùng, để biết được những ưu nhược điểm, những kinh nghiệm và những lời khuyên từ họ.
– Thử làm việc cùng người hướng dẫn trong một thời gian ngắn trước khi quyết định chính thức, để xem có phù hợp về mặt chuyên môn, tâm lý và giao tiếp hay không.
3. Lập kế hoạch và thực hiện nghiêm túc
Làm nghiên cứu sinh là một công việc đòi hỏi sự tự lập, tự quản và tự kiểm tra. Bạn sẽ phải tự lập kế hoạch cho công việc của mình, từ việc đọc sách, bài báo, tham gia các hoạt động khoa học, thực hiện các thí nghiệm, viết bài báo và luận án. Bạn sẽ phải tự quản thời gian, ngân sách, tài nguyên và sức khỏe của mình. Bạn sẽ phải tự kiểm tra kết quả, chất lượng và tiến độ của công việc của mình.
Để lập kế hoạch và thực hiện nghiêm túc công việc của mình, bạn cần phải:
– Xác định mục tiêu, nội dung và phương pháp nghiên cứu của mình rõ ràng và chi tiết.
– Phân chia công việc thành các giai đoạn, công đoạn và nhiệm vụ nhỏ hơn, có thời hạn và tiêu chí rõ ràng.
– Lập lịch làm việc hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng và hàng năm cho mình, có sự linh hoạt và cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
– Thực hiện công việc theo kế hoạch đã đề ra, không lười biếng, trì hoãn hay sao nhãng.
– Đánh giá kết quả công việc thường xuyên, so sánh với kế hoạch ban đầu và điều chỉnh khi cần thiết.