Ngày tết là dịp quan trọng nhất trong năm đối với người Việt Nam. Đây là thời gian để gia đình, họ hàng, bạn bè sum họp, chia sẻ niềm vui và mong ước cho một năm mới an khang, thịnh vượng. Tuy nhiên, ngày tết cũng có những ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động lao động của các doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp. Trong bài luận này, chúng tôi sẽ phân tích hiệu ứng ngày tết đối với lao động từ các khía cạnh sau: nhu cầu lao động, thu nhập lao động, chất lượng lao động và giải pháp để giảm thiểu những tác động tiêu cực.
Nhu cầu lao động
Ngày tết là thời điểm mà nhu cầu lao động của các doanh nghiệp thường có sự biến động lớn. Một số ngành nghề có nhu cầu tăng cao, như dịch vụ, du lịch, vận tải, bán lẻ, sản xuất hàng tiêu dùng… Đây là những ngành nghề liên quan trực tiếp đến nhu cầu mua sắm, giải trí, du xuân của người dân trong dịp tết. Các doanh nghiệp trong những ngành nghề này thường phải tuyển dụng thêm nhân viên bán thời gian hoặc gia công để đáp ứng kịp thời lượng đơn hàng tăng vọt. Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, nhu cầu lao động của các doanh nghiệp trên toàn quốc trong quý I/2021 (bao gồm cả tháng Giêng âm lịch) ước tính khoảng 1,5 triệu người, tăng 6% so với cùng kỳ năm trước.
Ngược lại, một số ngành nghề khác lại có nhu cầu giảm sút, như xây dựng, công nghiệp nặng, xuất khẩu lao động… Đây là những ngành nghề có tính chất mùa vụ hoặc phụ thuộc vào thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp trong những ngành nghề này thường phải cho nhân viên nghỉ phép hoặc giảm giờ làm việc để tiết kiệm chi phí. Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, số lao động đi làm việc ở nước ngoài trong quý I/2021 chỉ đạt khoảng 18.500 người, giảm 40% so với cùng kỳ năm trước.
Thu nhập lao động
Ngày tết cũng là thời điểm mà thu nhập lao động của các doanh nghiệp có sự chênh lệch lớn. Một số ngành nghề có thu nhập cao hơn bình thường, như dịch vụ, du lịch, vận tải… Đây là những ngành nghề có mức lương khá cao và được hưởng thêm các khoản phụ cấp, tiền thưởng, tiền boa… Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, mức lương trung bình của các ngành nghề này trong quý I/2021 đạt khoảng 7,5 triệu đồng/tháng, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước.
Một số ngành nghề khác lại có thu nhập thấp hơn bình thường, như xây dựng, công nghiệp nặng, xuất khẩu lao động… Đây là những ngành nghề có mức lương thấp và bị ảnh hưởng bởi việc giảm giờ làm việc hoặc nghỉ phép. mức lương trung bình của các ngành nghề này trong quý I/2021 chỉ đạt khoảng 5 triệu đồng/tháng, giảm 5% so với cùng kỳ năm trước.
Chất lượng lao động
Ngày tết cũng là thời điểm mà chất lượng lao động của các doanh nghiệp có sự thay đổi. Một số ngành nghề có chất lượng lao động tăng cao, như dịch vụ, du lịch, vận tải… Đây là những ngành nghề có yêu cầu cao về kỹ năng, trách nhiệm và sáng tạo của nhân viên. Các doanh nghiệp trong những ngành nghề này thường phải đào tạo và kiểm tra chất lượng lao động thường xuyên để đảm bảo chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng. Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, tỷ lệ lao động có trình độ trung cấp trở lên của các ngành nghề này trong quý I/2021 đạt khoảng 60%, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước.
Một số ngành nghề khác lại có chất lượng lao động giảm sút, như xây dựng, công nghiệp nặng, xuất khẩu lao động… Đây là những ngành nghề có yêu cầu thấp về kỹ năng, trách nhiệm và sáng tạo của nhân viên. Các doanh nghiệp trong những ngành nghề này thường phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt từ các doanh nghiệp khác và bị ảnh hưởng bởi việc thiếu hụt lao động do hiện tượng “về quê ăn tết”. Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, tỷ lệ lao động có trình độ trung cấp trở lên của các ngành nghề này trong quý I/2021 chỉ đạt khoảng 40%, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước.
Giải pháp để giảm thiểu những tác động tiêu cực
Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của hiệu ứng ngày tết đối với lao động, các doanh nghiệp cần có những giải pháp phù hợp với từng ngành nghề. Một số giải pháp chung có thể áp dụng là:
– Lập kế hoạch sản xuất kinh doanh theo từng giai đoạn trước, trong và sau tết để điều chỉnh linh hoạt