Phương pháp luận nghiên cứu khoa học hiện đại là một bộ công cụ lý thuyết và thực tiễn để giải quyết các vấn đề khoa học một cách có hệ thống, chính xác và khách quan. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học hiện đại bao gồm các bước sau:
– Xác định và đặt vấn đề nghiên cứu: Là bước quan trọng nhất, quyết định mục tiêu, ý nghĩa, phạm vi và hướng nghiên cứu. Vấn đề nghiên cứu phải rõ ràng, cụ thể, có tính mới, có tính khả thi và có thể kiểm chứng.
– Thu thập và phân tích dữ liệu: Là bước thu thập các thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ các nguồn khác nhau, như sách, báo, tạp chí, internet, khảo sát, phỏng vấn, thí nghiệm… Dữ liệu thu thập được phải được kiểm tra tính xác thực, độ tin cậy và độ đại diện. Sau đó, dữ liệu được phân tích bằng các phương pháp thống kê, toán học, logic hoặc triết học để rút ra các kết quả và kết luận.
– Đưa ra giả thuyết và kiểm chứng giả thuyết: Là bước đưa ra các giả định về mối quan hệ giữa các biến trong vấn đề nghiên cứu, dựa trên các lý thuyết đã có hoặc dựa trên kinh nghiệm thực tế. Giả thuyết phải có tính logic, có thể kiểm chứng và có thể dự báo. Kiểm chứng giả thuyết là bước kiểm tra tính đúng sai của giả thuyết bằng các phương pháp như thí nghiệm, so sánh, quan sát…
– Viết báo cáo nghiên cứu: Là bước tổng hợp và trình bày các kết quả nghiên cứu một cách khoa học, rõ ràng và súc tích. Báo cáo nghiên cứu phải tuân theo các nguyên tắc về ngôn ngữ, cấu trúc và trình bày. Báo cáo nghiên cứu thường gồm các phần như: tóm tắt, mở đầu, phương pháp nghiên cứu, kết quả và thảo luận, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục.
Phương pháp luận nghiên cứu khoa học hiện đại là một lĩnh vực liên ngành, liên khoa và liên môn. Nó không chỉ áp dụng cho các ngành khoa học tự nhiên mà còn cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học hiện đại giúp cho các nhà khoa học có thể tiếp cận với những tri thức mới nhất, giải quyết các vấn đề khoa học một cách hiệu quả và góp phần vào sự phát triển của khoa học và xã hội.