Luật La Mã là một trong những thành tựu văn minh lớn nhất của nền văn hóa La Mã cổ đại, có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều hệ thống pháp luật hiện đại, đặc biệt là pháp luật dân sự. Luật La Mã được hình thành và phát triển qua nhiều thời kỳ, từ thời kỳ Vương chế, Cộng hòa, Đế chế cho đến thời kỳ Byzantine. Luật La Mã được biểu hiện qua nhiều nguồn pháp luật khác nhau, như luật tập quán, luật viết, luật học, luật hoàng đế và luật giáo hội. Luật La Mã có nhiều chế định pháp luật tiên tiến và có tính mẫu mực, như chế định về tài sản, quyền sở hữu, nghĩa vụ, thừa kế, hôn nhân và gia đình.
Chương trình học chi tiết về Luật La Mã bao gồm các nội dung sau:
– Khái niệm và nguồn gốc của Luật La Mã: giới thiệu về lịch sử, đặc điểm và vai trò của Luật La Mã trong nền văn minh phương Tây.
– Các thời kỳ phát triển của Luật La Mã: phân tích các giai đoạn lịch sử của xã hội La Mã cổ đại và ảnh hưởng của chúng đến sự hình thành và biến đổi của Luật La Mã.
– Các nguồn pháp luật của Luật La Mã: nghiên cứu các loại nguồn pháp luật khác nhau của Luật La Mã, như luật tập quán, luật viết (Luật XII bảng, Luật Quốc gia, Luật Nhân dân), luật học (luật gia cổ điển, bình chú dân luật, bình luận dân luật), luật hoàng đế (Codex Iustinianus, Digesta, Institutiones, Novellae) và luật giáo hội (luật cận Đông và luật Tây Âu).
– Các chế định pháp luật của Luật La Mã: tìm hiểu các chế định pháp luật cơ bản và quan trọng của Luật La Mã, như chế định về tài sản (phân loại tài sản, quyền đối với tài sản), chế định về quyền sở hữu (quyền sở hữu gia đình, quyền sở hữu cá nhân, chiếm hữu), chế định về nghĩa vụ (nghĩa vụ do thoả thuận sinh ra, nghĩa vụ do việc làm sai trái sinh ra), chế định về thừa kế (thừa kế theo di chúc, thừa kế theo pháp luật), chế định về hôn nhân và gia đình (hôn nhân dưới quyền cha mẹ, hôn nhân tự do, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng và con cái).
– Sự tiếp nhận và ảnh hưởng của Luật La Mã: khảo sát các quá trình và hình thức tiếp nhận và ảnh hưởng của Luật La Mã đến các hệ thống pháp luật khác, như pháp luật Byzantine, pháp luật Trung cổ, pháp luật Tây Âu, pháp luật Đức, pháp luật Áo, pháp luật Pháp và pháp luật Việt Nam